عصر حاضر را عصر معنویت نامیده اند چرا که انسان متمدن امروزی که خود را در چنبره پیشرفتها و توفیقات تکنولوژیکی می بیند، دریافته که خلاء روح او را نه صنعت ، نه تکنولوژی و نه هیچ چیز دیگری پر نمی کند و به همین دلیـل هم به دنبال حقیقتی می گردد تا زندگی خویش را بر اساس آن، معنی دهد و از رنج پوچ گرایی رها شود.
پیشرفتهای روز افزون مکاتب معنویت گرا ( چه آنها که منشاء آسمانی دارند و چه آنها که ندارند ) شاهد زنده ای بر این مدّعاست .
اسلام به عنوان آخرین دین آسمانی علاوه بر غنای کتاب آسمانی اش ( قرآن )، در حوزه های عرفان ، فلسفه و کلام بی اغراق ، از عمیق ترین و فطری ترین محتوای معنوی برخوردار است . اما باید با کمال تأسف اعتراف کنیم که بسیاری از افراد جامعه مسلمان ما به دلیل قرائتهای افراطی یا تفریطی که در طول تاریخ از اسلام ارائه شده از محتوای غنی معنوی و معرفتی آن غافل مانده و یا نسبت به آن دچار سوء تفاهم شده اند.
برخی معنویت اسلامی را با رهبانیت مسیحی اشتباه کرده و از آن به اشتغال دائمی به اوراد و اذکار و پرداختن به عبادات صوری و ریاضتهای ویژه و دوری از تمام مظاهر مادی دنیا تفسیر کرده و دوری از کامجوئی های طبیعی را مایه رسیدن به کمال معنوی معرفی کرده اند .در نزد این گروه میان مادیّت و معنویت دیواری از جدائی و بیگانگی است به نوعی که حتی به اولی ترین نیازهای مادی بشر مانند نیاز به خوراک ، پوشاک ، روابط اجتماعی ، رفاه ، ارضاء غریزه جنسی و ... به چشم موانع انسان از سلوک معنوی نگریسته و استفاده از آنها را در حکم خوردن گوشت مرده دانسته اند (که جز در زمان ناچاری و به قدر نجات یافتن از بی چاره گی مجاز نیست) و دنیای سلوک معنوی را یکسر به دامن دوری از جامعه ، گوشه نشینی و زهد خشک و بی روح انداخته اند. آیات و روایات وارده در حوزه معنویت را بر قرائت خویش از معنویت تطبیق کرده اند و بدینسان قرائتی خاص از معنویت را به اسم سلوک و معنویت اسلامی به جامعه انسانی ، اسلامی ارائه کردند.
دسته دیگر با در افتادن به آغوش لذتهای مادی بویژه در دنیای مدرن، معنویت را به قدری رقیق کرده اند که بتوان در عین ول انگاری و ارضاء تامّ غرایز جسمانی بویژه غریزه جنسی به اندکی از تخیل امور معنوی دل خوش داشت و خویش را به صرف باور خداوند، انسانی معنوی دانست .این دسته ایمان و معنویت را فاقد نمود بیرونی دانسته و تنها به این شعار بسنده می کنند که ( دل انسان باید صاف باشد و الا عمل او معیار صلاح یا فساد نیست).این تلقی از معنویت گر چه مشکل انزوا و عزلت را حل می کند اما مشکل معنویت را هرگز .
در میان این افراط ها و تفریط ها، فهم معارف والا و روشن قرآن و سیره نبی اعظم و عترت طاهره اش تعریفی عاقلانه و فطرت پسند از معنویت به دست می دهد که به سوی افراط و رهبانیت و به سمت بی قیدی و معنویت موهوم میل پیدا نمی کند بلکه بر مسیری معتدل گام می نهد که در عین برخورداری از لذتهای حلال و کمال آور، معنویت روح را تقویت نموده و او را تا بالاترین مقامات انسانی همراهی می کند.در این نگرش نه تنها میان مادیّت و معنویت فاصله ای نیست بلکه مادیّت اعتدال یافته به عنوان ابزار معنویت کمال بخش مورد استفاده قرار می گیرد و انسان از قید حیوانیت لجام گسیخته و زیاده خواه خود رها شده و با بهره مندی از دنیای خویش معنویتی آرام بخش و متعالی را تجربه می کند.
معنویت در این نگاه یک ویژگی در عرض سایر ویژگیهای زندگی انسان نیست بلکه همچون بستری است که تمام زوایای شخصی و اجتماعی انسان را تحت پوشش قرار می دهد. انسانی که چنین نگرشی دارد از مسیر عشق و محبت به خدای سبحان نزدیک میشود و تمام مواهب حلال و پاکیزه دنیا را تجلّی لطف او می داند و خویش را در برابر مهربانی خداوند مسئول می بیند و از این که بواسطه معصیت از عشق الهی فاصله بگیرد به شدت می پرهیزد. عبادت برای چنین کسی تنها مفهومی خلاصه شده در ذکر و دعا و نماز و اعمالی از این قبیل نیست بلکه مفهومی عمومی تر یافته ، تمامی آنچه موجب رضای خداست در بر میگیرد.
دامنه این معنویت از یک لبخند ساده بر روی مؤمن آغاز میشود و تا نمازهای عاشقانه و طولانی ادامه می یابد و بدینسان هیچ امری از امور زندگی بشر نخواهد بود که از این بستر بیرون بماند.تمام اعمال چنین کسان از آن جهت که ناظر به رضای خداوند کریم و به خاطر اوست چونان نماز واحدی است که تکبیرة الاحرامش را تنها سلام مرگ به پایان می برد.چنین سالکی همه چیز و همه کس را برای خدا دوست یا دشمن می دارد و خلایق را از آن جهت که آینه خداوند خویش اند عاشقانه تر و عمیق تر دوست می دارد.
به یاری خدای سبحان سعی خواهم کرد در چند مطلب بعدی جلوه هایی از این معنویت را که در تمامی عرصه های زندگی جریان دارد برای تان بنویسم تا شاید موجب تصحیح نگرش برخی از خواهران و برادرانم باشد که همواره در جستجوی معنویت هر دری را می کوبند و هر چه بیشتر می جویند کمتر می یابند.
از خداوند برایم در این مسیر توفیق و برکت طلب کنید .